Vitamine C is – net als de B-vitamines – een van de in water oplosbare vitamines (en in water oplosbare antioxidanten).

In het organisme komt het in de actieve, gereduceerde vorm voor als ascorbinezuur en in de inactieve, geoxideerde vorm als dehydroascorbinezuur.

De biologische beschikbaarheid neemt af bij orale toediening:

Oraal ingenomen vitamine C wordt actief opgenomen via natriumafhankelijke transporters (met behulp van energie). In het bloed wordt het v.a. wordt getransporteerd als dehydroascorbinezuur en vervolgens in het weefsel/in de cellen terug gereduceerd tot ascorbinezuur met behulp van glutathion.

De absorptiesnelheid, d.hHet percentage oraal toegediende vitamine C dat daadwerkelijk de cellen bereikt, neemt af naarmate de dosis toeneemt. Bij een enkele dosis van 100 mg bereikt ongeveer 90% van de ingenomen hoeveelheid de cellen, terwijl dit bij 3000 mg nog maar 40% is.

Absorptiesnelheid	Enkele dosis (mg)	Geabsorbeerde hoeveelheid (mg)
90%	100	90
60-75%	1000	600-750
40%	3000	1200
16%	120.000	1920

De absorptie kan echter worden verbeterd door

• Verestering van calciumascorbaat (“Ester C”) en
• in combinatie met bioflavonoïden

De lagere dosering vitamine C-complex in natuurlijke planten blijkt bijzonder goed biologisch beschikbaar te zijn. (Bron: Kober S Bush MJ et al.; Res Comm Chem Pathol en Pharmacol 1987; 137-140; Wright JV et al.; Int Clin Nutrition Rev 1990; 10; 267-270).

Lage dosering orale vitamine C-supplementen Doses tot 500 mg hebben een hoge biologische beschikbaarheid van wel 95% bij actief transport. %. Daarom is het aan te raden om de inname van vitamine C te verdelen over meerdere doses.Bij hogere doses neemt de biologische beschikbaarheid snel af. Een liposomaal preparaat zou hier effectiever moeten zijn (in Davis' studie werden 4 g "normale" en 4 g liposomale vitamine C vergeleken).

Vitamine C-plasmawaarden:

Bron: Pascoe

Dosis-responsrelatie tussen vitamine C:

Bron: Gewijzigd van Hahn A et al.; Dtch Apoth Ztg 2004; 144; 43-60

Doseringsaanbevelingen:

Effecten van vitamine C:

• Elektronendonor en reductiemiddel (details: s.u.)
• Antioxiderende werking
• Veel enzymen zijn vitamine C-afhankelijk.
• Immuunwerking (verbetering van de immuuncompetentie)
  • Histamine, bacteriën, tromboxaan ↓
  • Fagocytose, interferon, PGE2, PGI2, IgM, IgA, IgG en leukocytenmobiliteit en chemotaxie ↑
• Antiallergische werking als antihistaminicum (ondersteunt de afbraak van histamine)
• Betrokken bij Fase I-ontgifting (functionalisering van verontreinigende stoffen), z.B.Hydroxylering van steroïden, zware metalen, nitrosaminen en galzuren (stimulatie van de cytochroom P450-familie)
• Vermindering van Foliumzuur tot dihydrofoliumzuur (en tot tetrahydrofoliumzuur)
  -> Foliumzuurreductase (vitamine C-afhankelijk)
• Cofactor bij de reductie van foliumzuur tot dihydrofoliumzuur en bij de activering van vitamine D
• Cofactor in de biosynthese van
  • Collageen (en andere bouwstenen van bindweefsel) door hydroxylering van proline- en lysineresiduen tot hydroxyaminozuurresiduen.
    • Prolyl-4-hydroxylase
    • Lysyl-5-hydroxylase
  • Carnitine (van lysine)
    • Trimethyllysine α-ketoglutaraat dioxygenase
    • γ-Butyrobetaïne-α-ketoglutaraatdioxygenase
  • Serotonine en catecholamines (z.B(Dopamine)
    • Dopamine β-monooxygenase (hydroxyleert dopamine -&(gt; Noradrenaline)
    • Tryptofaanhydroxylase (gehydroxyleerd tryptofaan -> 5-HTP)
  • Glucocorticoïden en corticosteronen --> 11,18,21-hydroxylase
• Afbraak van tyrosine tot fumaraat en acetoacetaat --&> 4-Hydroxyhenylpyruvaatdioxygenase
• Activering van peptidehormonen
  • zoals corticotropine-releasing hormone (CRH), TRH, gastrine, ADH, GRH, bombesine, calcitonine, pancreozymine, cholecystokinine, VIP, ACTH, u.a.
  • door α-amidering aan het C-uiteinde
  • Peptidylglycine α-amidatie monooxygenase
• Complexvorming (chelatie als ligand voor metaalionen) à Vitamine C is een ligand voor metaalionen:
  • Verbetering van Fe-absorptie (u.a. metaalionen) met een factor 4
  • Vitamine C-complexen Fe (vorming van Fe2+-chelaten)
  • Vitamine C reduceert Fe3+ tot Fe2+
• Verbetering van de zuurstofopname (z.B(in de sport)
• Cholesterolverlaging
  • tot 7α-hydroxycholesterol (--> 7α-hydroxylase), galzuren, vitamine D

Vitamine C als elektronendonor en reductiemiddel:

• Antioxiderende werking (door oxidatie van L-ascorbinezuur tot biologisch inactief dehydroascorbinezuur)
  • Afbraak van superoxideradicaal tot H2O2 en hydroxylradicaal tot H2O
  • Vermindering van geoxideerde antioxidanten (zoals GSH, vitamine E)
  • Bescherming van gezonde cellen

Maar:

• Pro-oxidatieve werking op beschadigde cellen en bacteriënReduceert overgangsmetalen zoals Fe3+ (naar Fe2+) en Cu2+ (naar Cu+) en genereert hydroxylradicalen.

Vitamine C met antioxiderende en pro-oxidatieve werking:

Indicaties voor vitamine C-suppletie:

• Scheurbuik (Vitamine C als enige mogelijke therapie)
• Oncologie (Details: s.u.)
• Vatbaarheid voor infectie
• Infecties (z.B. Herpes, Candida albicans, Helicobacter pylori)
• Allergieën (histamine), auto-immuunziekten, astma
• Orthopedische aandoeningen (bijv. lumbosacrale radiculopathie, Sudeck-atrofie, botvormingsstoornissen)
• Stofwisselingsziekten (z.BDiabetes mellitus, jicht)
• Hart- en vaatziekten
• Psychische stoornissen (z.B(Stress, depressie)
• Neurologische en oogziekten
• Chirurgie, brandwonden en wondgenezing
• Ziekten van het maag-darmkanaal (z.B.Galstenen, pancreatitis)
• Gastro-intestinale bijwerkingen van ASA en NSAID's
• Zeeziekte (om histamine te verlagen)

Vitamine C in de oncologie:

• Bescherming van gezonde cellen (antioxidante werking)
  • bij preventie (DNA-schade veroorzaakt door radicalen) ↓Herstelmechanismen en apoptose ↑)
  • in therapie (bijwerkingen van radicalen tijdens bestraling, chemotherapie) ↓)
• Onafhankelijk cytotoxisch effect zonder systemische toxiciteit
  • Effect van basistherapie ↑
  • Weerstand tegen basistherapie ↓
• Modulatie van ontstekingen en het immuunsysteem
• ontgiftingsfunctie ↑
• Gevolgen van tumor en therapie ↓ (z.BVermoeidheid, cachexie, pijn)
• regeneratie ↑ (inclusief wondgenezing)
• metabolisme ↑ (z.B. Vitamine C als cofactor)

--> verkorting van de herstelperiode
--&Verbeterde kwaliteit van leven
--> verlenging van de overlevingstijd

(Bron: Dr. Udo Böhm, 2015)

Voorbeelden van een verhoogde behoefte aan vitamine C:

• zwangerschap
• dialyse
• Rook
• Infecties
• Blessures en operaties
• kanker of diabetes
• Medicatie-inname

Mogelijke symptomen van vitamine C-tekort:

• Hoger risico op infectie en kanker
• Uitputting, vermoeidheid
• depressie
• Haaruitval, slechte haarstructuur
• Slechte wondgenezing
• Gingivitis en tandverlies
• Perifolliculaire petechiën (in het gebied van de extremiteiten)
• Papels en bloeduitstortingen
• Hemartrose
• Subperiostale bloedingen
• Gewrichtsontsteking
• Spierpijn
• Spieratrofie
• Cardiomyopathie
• Microcytaire anemie (met ijzerabsorptiestoornis)

Mogelijke bijwerkingen van vitamine C:

Over het algemeen is vitamine C zeer giftig en kent het een breed doseringsbereik zonder noemenswaardige bijwerkingen. Bij zeer hoge (farmacologische) dosering De volgende bijwerkingen kunnen optreden:

• Diarree
• Dorst, koud gevoel, duizeligheid, aandrang om te plassen
• Maagkrampen en braken (vooral bij inname op een lege maag) à gebruik zout (z.B(Na-ascorbaat) en niet op een lege maag innemen.
• Pro-oxidatieve werking (z.B(gewenst in oncologie)
• Vermindert overgangsmetalen zoals Fe3+ en Cu2+ en kan (bij hoge concentraties Fe en Cu)Hydroxylradicalen
• Complexvorming met anorganisch seleniet
• Risico op hemolyse bij genetisch bepaalde glucose-6-fosfaatdehydrogenase (G6PH)-deficiëntie
• Verhoogde uitscheiding van oxaalzuur (risico op calciumoxalaatstenen bij patiënten met een voorgeschiedenis van nierstenen)
• Vermindering van de werking van anticoagulantia (bij hogere doseringen)